Station wagon arabalar, bütün bir aile aracıdır. Türkiye’de çok seçim edilmezler. Hafif ticari taşıtlar station wagonların yerini almıştır.
Station Wagon SW ifadesinin Türkçe karşılığı “istasyon vagonu”, “istasyon kasası” biçimindedir. Tren istasyonlarında yük ve yolcu taşımak için kullanılan vasıtalardan ortaya çıkan bir taşıt cinsidir. Reelinde bir araba segmenti veya modelidir. Geniş ve uzun valiz hacmi ile öteki arabalardan dağılan uzun taşıtlardır. Çatısı taşıtın arka ucuna kadar uzanır. Hatchbacklerin valizi uzun, sedanların valizi yüksek versiyonu da diyebiliriz. Genellikle 5 kapılı, yük taşıma kapasitesi yüksek araba cinsidir. Arka koltukların arttaki geniş valiz hacmi ile özellikle kalabalık aileler için ideal bir arabadır. Bir Hayli otomotiv şirketi, değişik model ve tasarımlarda station wagonlar üretiyor. Ancak ağırlığı ve yüksek yakıt tüketimi gibi etmenler nedeniyle pek seçim edilmeyen taşıtlardır. Daha doğrusu station wagonların alıcıları özeldir. Herkes station wagon kullanmak istemez; ancak bu modellerin tutkunları da başka taşıt kullanmaz. Amerika’da çok seçim edilen bir arabadır. Bu nedenle “Amerika arabayı” olarak bilinir. Türkiye’de genellikle iş dünyasında rastlarız. Sanayilerde pratik bir yük taşıma taşıtı olarak yaygındır. Bazı iş kollarının bırakamadığı bir tasarımdır. Kırsal kesimlerde daha sık seçim edilir. Türkler kısaca “steyşın” olarak adlandırır. Yazımızda station wagonların tarihini, öteki arabalardan farklarını ve özelliklerini bulabilirsiniz.
1935 model ahşap gövdeli Ford Jensen
Tarihçesi
“Station wagon” kavramı, Amerika’da, tren istasyonları arasında yük ve yolcu taşıyan vasıtalardan ortaya çıkan bir ifadedir. İngiltere’de ise “malikâne, konut” anlamındaki “estate” kelimesinden katlanıyor; malikâneler arasında yolcu ve yük taşımak için kullanılan vasıtaları belirleyen bir kelimedir. Bu nedenle “estate wagon” olarak da öğreniliyor. İlk misalleri tren istasyonları için “taşıyıcı” veya “suburban banliyö” adları ile öğreniliyordu. 1930’lu senelerden evvel üretilen bu cins taşıtlarda ahşap karoserler kullanılıyordu. 1950’lerde ahşaplar terk edildi, çelik gövdeli SW’ler yaygınlaştı. SW’ler, kamyonet veya pikapların değişik bir versiyonu olarak ticari emellerle üretilmeye başlandı. Sabit çatılı ilk SW’lerde arka koltuklarının olduğu kısımda sırça bulunmuyordu. Bazı araba uzmanlarına göre, SW’lerin tarihi 1923 senesinde Star şirketinin ürettiği ilk station wagon ile başladı; 1996 senesinde Buick Roadmaster Estate Wagon ile bitti.
1947 model ahşap gövdeli Pontiac Woodie
Station wagonların tarihi süreci şöyledir;
1922 senesinde Essex şirketi, ilk “kapalı sedan” arabayı tanıttı.
1923 senesinde Star işletmeyi, ahşap gövdeli ilk SW’yi üretti.
1929 senesinde Ford, SW stili arabaların en büyük üreticisi haline geldi. Ford’un SW’lerinde karoserlerin bazı kısımlarında ahşap malzemeler kullanıldı.
1930’lu senelerde ahşap gövdeli SW’ler popülerleşti. Sıradan arabalardan daha pahalı olan bu modeller, prestij ve zenginlik sembolü halinde geldi.
1935 senesinde General Motors, Chevrolet bir kamyona katlanan, çelik gövdeli, 8 şahsiyet bir suburban vagonu tanıttı.
1935 senesinde Chevrolet, ticari bir kamyon şasesi üzerinde çelik gövdeli SW Chevy Suburban’ı tanıttı.
1946 senesinde Willys-Overland işletmeyi, Jeep’e katlanan çelik gövdeli SW üretti.
1947 senesinde Crosley işletmeyi, Avrupa’da araba tabanlı çelik gövdeli bir vagon tanıttı.
1950-1960 seneleri arasında üretilen SW’lerde ahşap gövdeler terk edildi.
1950’lerden 1970’lere kadar SW’ler, Amerika Birleşik Devletleri’nde azami imal seviyelerine erişti. 1973 senesinde Amerika’da takribî 1,3 milyon adet SW üretildi. Bu sayı, azami SW imal sayıyı olarak öğreniliyor.
1969 senesinde Amerika’da yayınlanan araba, bilim ve teknoloji mecmuası Popular Mechanics ‘de SW’lerle alakalı bir yazıda şu ifadeler yer aldı: “Station wagon stili, sedan ile aynı dingil genişliğinde, aynı şanzıman ve motor alternatifleri ile aynı konfor ve pratik alternatifleri sunuyor.”
Station Wagonların Özellikleri ve Farkları
SW’lerde, ilk ortaya çıktıkları günden beri çok büyük farklılıklar yapıldı. Günümüzde lüks ve konforun simgeyi arabalar olarak karşımıza çıkıyor. Devingen yol yakalayışı, fazla yük taşıma imkânı, elastikliği, geniş koltukları, büyük valiz hacmi gibi unsurlar SW tutkunlarını cezbeden ehemmiyetli etmenlerdir. Güçlü turbo motorlar, 4×2 veya 4×4 çekiş alternatifleri, elverişli tasarımı ve pratikliği ile meraklısının seçim ettiği arabalar olan SW’lerin özelliklerine göz atalım:
Station wagonlar, “D” segmenti arabalardır.
Hatchback tasarımlı arabalardan uzun, geniş valizli arabalardır.
Sedanlarla aynı uzunluktadırlar; ancak valizleri sedanlardan yüksektir.
Tavanı taşıtın arka ucuna kadar uzanır.
Genellikle 4×2 başka bir deyişle iki ön tekerlekten sürükleyişlidir. Bazı modeller, arka tekerleklerden sürükleyişli veya 4×4 dört tekerlekten sürükleyişli de olabiliyor.
Station wagonlar uzun olduğu için daha ağırdır. Bu nedenle öteki arabalara göre daha fazla yakıt harcar.
Doğa gezileri, tatil, muhtelif atletik faaliyetler ve balık yakalamak gibi hobi faaliyetleri, piknik ve sosyal etkinlikler için oldukça idealdir.
Genellikle 5 şahsiyettir. Bazı modellerde, valizde açılır kapanır 2 şahsiyet koltuk bulunmaktadır. Beş kapılı arabalardır.
İç yapısı ve koltukları daha geniştir. Valiz hacminin büyüklüğü sedan ve hatchbacklere oranla daha fazla yük taşımaya imkân sağlar. Bu nedenle kalabalık aileler için idealdir.
SW’ler uzun olduğu için özellikle virajlarda savrulma tehlikeyi vardır. Ancak yol yakalayışı, öteki arabalara göre çok daha iyi düzeydedir.
SW’ler 4-5 metre uzunluğunda, 1,5-2 metre genişliğinde olabilmektedir.
SW’ler güçlü motorlara gereksinim dinler. Bazı modellerinde turbo motorlar bulunur. Genellikle 110-150 at eforundaki motorları bulunur. Dakikada 5000 yıka kadar çıkabilen motorları, 200-300 Nm tork üretebilir. Motor özellikleri marka ve modele göre farklılık gösterir.
SW’lerin arka süspansiyon sistemleri, valiz büyüklüğüne oranla daha geliştirilmiştir.
Türkiye’de en çok kullanılan station wagonlar; Tofaş Kartal ve Renault Toros 12 SW
Bunları Öğreniyor musunuz?
Türkiye’de en çok satılan, en fazla kullanılan ve özellikle Anadolu’da ilçe ve köylerde hâlâ sık tesadüfülen iki station wagon modeli vardır. Bunlar; “Tofaş Kartal” ve “Renault Toros 12 SW” marka taşıtlardır. Bu taşıtlar, çiftçilikten marangozluğa, nalburculuktan demirciliğe kadar bir hayli iş kolunda kısa mesafelerde yük taşımak için seçim edilen arabalardır.Kartal ve Toros SW modeller çok seçim edilmesine karşın hafif ticari taşıtlar bu taşıtlar SW’lerin yerini aldı. Türkiye’de station wagonların çok nedeni de hafif ticari taşıtlar olarak gösteriliyor. Hafif ticari taşıtların dağılması ile bu taşıtlar “aile taşıtı” olarak station wagonların yerini almıştır.
Türklerin SW’leri seçim etmemesinin sebebi olarak; taşıt tasarımı, Kartal ve Toros SW’lerin iş taşıtı algısı, hafif ticari taşıtların çıkması, pahalı olması, vergi ve bakım giderlerinin yüksek olması, ikinci elde satışının güç olması ve Crossover vasıtalarla maliyetlerinin yakın olması gösteriliyor.
Crossover model taşıtlar, bir nevi station wagonlardır. Arabalara göre daha yüksek olan Crossoverler, günümüzde station wagonlar yerine seçim edilmeye başlanmıştır.
Yurtdışında yaşayan gurbetçiler, tatil için Türkiye’ye kazançken genellikle station wagon arabalar seçim eder. Bunun nedeni, daha fazla yük ve yolcu taşımaktır.
Station wagonlar; pahalı olması, yüksek yakıt tüketimi, parça temini meseleleri ve kolay satılamaması gibi nedenlerle seçim edilmiyor.
Bir istatistiğe göre, Türkiye’de satılık ikinci el 270 bin arabadan yalnızca yüzde 0,03’si station wagon arabalardır.
Son çıkan yeni tasarım SW modellerinin Türkiye’deki pazarı hareketlendirdiği, daha fazla seçim edildikleri güzergahında bazı görüşler var.
Amerika ve Avrupa’da station wagonlara çok sık tesadüfülür.