Ticari firmaların çoğu, tüzel şahsiyete sahiptir. Bu firmaların arasında, Türkiye ekonomisinde öne çıkan üç firma tipi; kişi işletmeyi, limited firma ve anonim firmadır.
Bu üç firma tipi; kuruluş ve faaliyet süreçleri, anapara lüzumları, ortaklık yapıları ve tabi oldukları teftişler gibi etkenler açısından birbirini ufalar. Anapara işletmeleri olarak da öğrenilen limited ve anonim firmalar, kişi işletmesine göre hem daha maliyetli, hem de daha karmaşık kuruluş ve faaliyet süreçlerine sahiptir. Kişi işletmesini, anapara firmalarından ayıran en büyük özellik ise; ortakların firma borcundan tüm malvarlıklarıyla mesul olmalarıdır. Limited ve anonim işletmelerde, ortaklar sadece işletmeye karşı koymayı vaat ettikleri temel anapara hissesini ödemekle mükelleftir, firmanın borçlarından dolayı firma ortaklarının malvarlığına gidilemez. Ancak limited işletmelerde, firmanın kamu borçlarından dolayı ortakların malvarlığına, vaat ettikleri anapara hisseyi oranında gidilebilmektedir.
Peki hangi firma tipi, senin teşebbüsün için daha uygun olur?
Şayet, ufak çaplı, ortak rakamı az, ortaklarının mesullüklerinin sınırsız olduğu bir iş kurmak istiyorsan;
Bu gidişatta kişi işletmeyi senin için daha uygun olacaktır. Kuruluş ve faaliyet maliyetleri düşük olan bu firma tipinde, bağımsız teftişe de tabi olmazsın. Ancak, bu firma tipinde yatırımcıların firmasında paydaş olma imkânını elde edemeyeceğini öğrenmelisin. Zira, komandit işletmelerde, komanditer ortağın tüzel şahıs da olabilmesi imtiyazı dışında ortakların kişi firmalarında asıl şahıs olma gerekliliği bulunur. Şayet ileride yatırımcı takviyeyi almayı düşünüyorsan, kişi işletmeyi kurmanı önermeyiz. Kişi işletmeyi kurduğunda, firma borçlarından tüm malvarlığınla mesul olduğunu da anekdot etmelisin.
Şayet ticari hacminin yüksek olmasına kastediyorsan;
Daha sistematik işleyen bir mekanizmayı garanti altına almak için, bir anapara işletmeyi kurmalısın. Limited ve anonim işletmelerde, ortakların firma borçlarından kendi malvarlıkları ile alakalı rastgele bir mesullüğü yoktur. Ortaklar sadece işletmeye karşı vaat ettikleri anapara borcunu ödemekle mükelleftir. Ancak istisnai bir gidişat olarak limited işletmelerde ortaklar, firmanın kamu borçlarından anaparaya koymayı vaat ettikleri oranda kendi malvarlıkları ile mesuldür. Başka Bir Deyişle, anapara işletmeyi kurduğunda, kendi malvarlığını güvence altına alabilir, ticari tehlikeleri minimize ederek daha güvenle adım atabilirsin.
Limited ve Anonim firma arasında bir tercih yapmanız gerekiyorsa, şunları usta yakalamanda fayda var: Ortak rakamı, vaat edilen anapara ölçüyü, ortakların mesullükleri ve pay devriyle alakalı farklara dikkat etmelisin.Limited firmasında ortak rakamı en fazla 50 olabilirken, anonim işletmelerde bir üst hudut bulunmaz.Limited işletmelerde ortaklar, SGK primi, vergi borcu ve eşi kamu borçlarından, vaat ettikleri anapara oranında kendi malvarlıkları ile mesuldür. Anonim firmalarında ise, anapara borçları ödendikten sonra, firmanın kamu borçlarına karşı bir mesullük bulunmaz.Pay devrinde limited firma anonim işletmesine göre daha zorlu bir sürece sahiptir. Limited firmalarında yapılan yazılı pay devri kontratı, imza atıldıktan sonra noter tarafından da onaylanmalıdır. Anonim firmalarında ise pay devri bir kontratla hemen hakikatleştirilebilir. Şayet, ufak çaplı bir iş tasarının varsa;
Fikrinin ileride nereye erişeceğini çok kestiremiyor olabilirsin. Bu gidişatta kişi işletmeyi kurarak bir başlangıç yapabilir, sonrasında işletmesini bir anapara işletmesine çevirebilirsin. Fakat, bir teşebbüsçü gözüyle bakacak olursak, ticari tehlikeleri bertaraf etmek emeliyle, yola bir anapara firmasıyla çıkmak daha manalı olabilir.