Formula 1 yarışlarını izlerken en ehemmiyetli etmenlerin taşıtın motoru ve kaptanlar olduğunu düşünürüz ancak zeminle temas eden tek şey olan lastikler, en az motor veya kaptan kadar ehemmiyet talep ediyor.
Yarış sırasında kaptanların pit stop yaptığını ve ekiplerin neredeyse 3-4 saniyede 4 lastiği aynı anda değiştirdiğine çoğu kere şahitlik ederiz. Peki bir kaptanın yarıştaki mukadderatını tanımlayacak kadar ehemmiyetli olan bu lastikler neden aralıksız yenileri ve farklı cinsleri ile değiştiriliyor? Pirelli’nin Formula 1 için özel olarak ürettiği lastik cinslerini ve aralarındaki farkları sizler için kavrattık.
F1 ekiplerinin farklı şartlara göre seçebileceği 7 farklı lastik seti bulunuyor
F1 lastiklerinin kullanımı, yalnızca pazar günü reelleştirilen yarışlarda değil aynı zamanda idman ve sıralama turlarında da büyük ehemmiyet taşıyor. Tüm ekipler, yarışa haftalar kala hangi pistte hangi cins lastiklerin kullanılacağını FIA’ye bildiriyor ve bu cinslerin dışında farklı bir lastik kullanamıyorlar.
Formula 1’in lastik tedarikçisi şu anda Pirelli ancak tarih süresince Dunlop, Continental, Bridgestone ve Michelin gibi dev markaların da lastikleri de daha evvel kullanılmıştı. 2011 sezonunun başlamasıyla beraber Pirelli F1’in resmi lastik tedarikçisi oldu ve o yarıyıldan beri aynı özelliklere sahip lastikleri tam ekiplere temin ediyor.
Formula 1’deki tam ekipler, pistin yüzeyine ve havanın sıcaklığına bakarak lastik taktikleri geliştirir, hangi kaptanın hangi lastiği kullanması gerektiğine karar verir. Pirelli’nin F1 ekipleri için sunmuş olduğu 7 farklı lastik çeşidi vardır. Bunlardan 5’i kuru, kalan 2’si de ıslak zemin için planlanmıştır. Dilerseniz bu lastiklerin özelliklerine kuru zemin için planlananlardan başlayarak daha yakından bakalım.
Formula 1 kuru zemin lastikleri
C1 Compound 1
C1, Formula 1 vasıtalarında kullanılan en sert lastiktir ve genellikle havanın ve dolayısıyla pistin son derece sıcak olduğu şartlar için planlanmıştır. C1 lastikler aynı zamanda belirgin virajlar için de uygundur güç ısındığı için de aşınması uzun zaman alır. Bu lastiklerin en büyük handikapı, yumuşak lastiklerle göre taşıtın bir tık daha yavaş gitmesine yol açması.
C2 Compound 2
C2 lastikler, beyaz ve sarı olmak üzere iki farklı lastik yanağına sahiptir ve C1’den bir nebze daha yumuşak olmasına karşın aynı emel için kullanılırlar. C2 hamurlu lastikler, yüksek sürat ve belirgin virajlar için son derece uygun olmalarının yanı gizeme aynı zamanda Formula 1 yarışlarında en çok seçim edilen lastik cinsidir.
C3 Compound 3
Performans ve dayanıklılık mevzusunda en zaferli lastik, C3 hamurlu lastiklerdir ve kendi aralarında beyaz, sarı ve kırmızı olmak üzere 3 farklı yanağa parçalarlar. Genellikle Monaco GP veya Bahreyn GP gibi şehir içi pistlerde kullanılır.
C4 Compound 4
2019 sezonunda ultra yumuşak lastikler olarak adlandırılan C4 lastikler, yüksek sürat vaad etse de kullanım ömrü kısadır ve sert lastiklere göre çok daha süratli dağılınmaya başlar. Çok süratli bir biçimde ısındığı için yarış kaptanları, süratlenmeleri gerektiğini düşündüğü turlarda bu lastiğe geçiş yapabilir.
C5 Compound 5
Pirelli’nin bugüne kadar planladığı en süratli lastik olma özelliğini taşıyan C5 lastikler, cinsinin en yumuşak misalidir ve mekanik kavrama gereksinimi dinlenen tam pistlerde kullanılır. Değişik tüm lastiklere göre çok daha süratli bölünür ve kısa ömürlü olması sebebiyle kullanım yerinin seçilmesi büyük taktikler gerektirmektedir.
Formula 1 ıslak zemin lastikleri
Intermediate Green
Pirelli, yağmurlu havalarda ıslak zeminlerde kullanılmak yalnızca iki farklı lastik cinste oluklu lastikler sunmaktadır. Geçiş lastiği olarak da nitelendirilen Intermediate Green, lastik başına saniyede 30 litre suyu tahliye etme özelliğine sahip ve su birikintilerinin ve yoğun yağışın olmadığı yarışlarda rahatlıkla kullanılabiliyor.
Wet Blue
Wet Blue lastikler ise yoğun yağışın, derin su birikintilerinin ve pistin son derece kaygan olduğu şartlarda kullanılıyor. Saatte 350 km süratteyken saniyede 85 litre suyu tahliye edebiliyorlar ve çapları değişik lastiklerden 10 mm daha geniş olduğu için maksimum yol yakalayışı sağlarlar.
Formula 1’de ekiplerin uyması gereken lastik kaideleri
Her ekip, 5 farklı kuru zemin lastiğinden yarış süresince yalnızca üçünü seçebilir. Yağış olmadığı vaziyetlerde her ekibin en az iki kuru zemin lastiği kullanması zorunludur. Her ekip, Avrupa’daki yarışlarda kullanacakları lastikleri 8 hafta, değişik yarışlarda kullanacakları lastikleri 14 hafta evvelden FIA’ye bildirmek zorundadır. Tanımlanan tarihe kadar lastik seçmeyen ekiplerin lastiğini FIA tanımlar. Ekipte bulunan iki kaptan, birbirinden farklı lastik setleri seçebilirler. Pirelli, kullanılması gerekli olan iki farklı lastik tanımlar ve bu lastikler yalnızca pazar günü reelleşen yarışlarda kullanılır. Sıralama turlarında 3. tura geçen ilk 10 kaptan, 2.turda kullandığı en süratli lastikle yeni tura başlamak zorundadır. İdman turlarında kaptanların ıslak zemin lastiklerini kullanabilmesi için idarenin “yağmurlu seans” anonsu geçmesi lüzumludur.