Bulunan En Eski İbranice Metin

Arkeologlar İncil’de genç Davut’un Filistin devi Goliath’ı yendiği yer olarak belirlenen yerin yakınlarında öğrenilen en eski İbranice metni buldular. Haziran 2008’de arkeologlar M.Ö 10. asra ait bugünün Bet Shemesh’inin 5 kilometre güneyinde bulunan bir kaleyi kazmaya başladılar.

Son zamanlarda yayımlanan bir yayına göre Kudüs İbrani Üniversitesi, üzerinde beş çizgi bulunan eski bir çömlek parçası bulduklarını duyurdu. Yazıtın şifresi henüz çözülememiş olsa da başlangıç olarak ‘yargıç’, ‘kul’ ve ‘kral’ sözcüklerinin geçtiği sanılıyor.

Kazılar, İbrani Üniversitesi’nde profesör olan Yosef Garfinkel tarafından yürütülmekte. Çömleği Khirbet Qeiyafa’da bulunan bir binada, devasa taşlardan inşa edilmiş 700 metre uzunluğunda duvarlara sahip büyük bir Yahudi kalesinde buldular. Bulunan parçalar bazı organik materyaller kapsamakta, bu sayede karbon testi uygulanabilir bir halde. Oxford Üniversitesi’nde yapılan bir karbon-14 testi ve öteki antik çömleklerle yapılan kıyaslar sonucu vasati 3000 yaşında olduğu tespit edildi.

İbrani Üniversitesi’nin yayımladığı makeleye göre bu buluş Ölü Deniz Belgeleri’nden bu yana İsrail’de yapılan en kayda değer arkeolojik buluş.

1947’de Kumran’da bir bedevi çoban köpeği tarafından bulunan Ölü Deniz Belgeleri, suratlarca dini belge ve İncil’den metinler kapsamaktaydı. Eski Kitabe alimi Samuel J. Schultz bu buluşların, İncil’i kopyalayan Yahudi katiplerin son derece dikkatli olduklarını gösterdiğini bildirmekte, zira en eski İbrani İncili Eski Kitabe M.S 900 etrafında yazılmış ve Kurman metinleri neredeyse tamamen aynı olmalarına karşın bin sene daha eskiler.

Bulunan parça, İsrail’in başka kazı alanlarında bulunan çömleklere de benzemekte. Devasa bir kalenin varlığı, Kral Davut zamanında İsrail’de güçlü bir merkezi idare olduğunun bir işaretidir.

Minimalist olarak öğrenilen bazı arkeologlar Kral Davut ve Süleyman’ın Eski Kitabelerinin tarihiliği konusunda kuşkulular. Ne var ki, Proceedings of the National Academy of Sciences’da yayımlanan bir yazıya göre Kral Süleyman’ın madenlerinin enkazları Jordan’da, Petra yakınlarında bulunmuştur.

Son buluşlar aynı zamanda Kral Davut’un bir efsane olmadığını, aksine o günkü katiplerin günü aynen aktardıklarını desteklemekte.

Yorum yapın