Yaşamının büyük bir kısmını askeri galibiyetlerle geçiren Mustafa Kemal Atatürk, bu galibiyetleri elde edebilmek için cepheden cepheye savaşan bir askerdi. En büyük galibiyeti ise millete önderlik yaptığı Milli Gayret dönemindeki galibiyetiydi. Bu zaferine giden yolda pek çok görevde ve savaşta bulundu.
Harp Akademisi’ndeki eğitimini “Kurmay Yüzbaşı” rütbesini alarak bitirdikten sonra ilk askeri görevi için Şam’daki 30. Süvari Alayı’na gönderildi. 5. Ordu’nun emrinde göreve başladı. Şam’da 5. Ordu’nun emrinde kaldığı seneler süresince Suriye’nin her yerini görevi gereği gezdi ve ordunun eğitim-öğretimdeki eksikliklerini daha yakından tespit etti. Buradaki görevi sırasında bazı dostlarıyla gizli olarak “Vatan ve Hürriyet Cemiyeti”ni kurdu ve burada çalışmalar yaptı. Yine gizli olarak Selanik’e gitti ve burada da Vatan ve Hürriyet Cemiyet’inin bir şubesini kurdu. Şam’a döndüğünde bu yaptığı hareket hükümet tarafından dinlendi fakat amirleri onu çok sevdiği için cezalandırılmadı. 20 Haziran 1907’de Kıdemli Yüzbaşı Kolağası oldu ve ardından Kurmay Başkanlığı’nda görev almaya başladı.
13 Ekim 1907 tarihinde Manastır’da bulunan 3. Ordu Karargâhı’na atandı. Mustafa Kemal, karargâhın çalışmalarını yapmak için Selanik’e gitti. Bu sırada “İttihat ve Terakki Cemiyeti” de Vatan ve Hürriyet Cemiyeti’nin üyelerini içine almış bir şekilde çalışmalar yapıyordu. Tek düşüncesi memleketin baskı yönetiminden kurtulması ve memleketin bereketine yeniliklerin yapılması olan Atatürk de bu cemiyete katılarak hizmet vermeye başladı.
23 Temmuz 1908’de İkinci Meşrutiyet ilan edildiğinde Mustafa Kemal Selanik’te Kolağası rütbesiyle görevini sürdürmekteydi. Bir taraftan da İttihat ve Terakki Cemiyeti için çalışıyordu. Ancak görüşleri, cemiyetin görüşlerinin dışındaydı. Buna karşın fikirleriyle zaman zaman üstlerini uyarmayı ihmal etmiyordu. İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra 13 Nisan 1909 tarihinde İstanbul’da, meşrutiyet hareketine karşı bir isyan başladı. Gerici kişiler tarafından desteklenen bu isyanı bastırmak için bir ordu toplandı. 31 Mart Vak’ası olarak da bilinen bu isyanı bastırmak için oluşturulan Hareket Ordusu’nun Kurmay Başkanlığı görevine Mustafa Kemal getirildi. Mustafa Kemal, 19 Nisan 1909’da İstanbul’a geldi ve vaziyete hâkimiyet getirdi. Bu gerici vakanın bastırılmasının ardından Mustafa Kemal 16 Mayıs 1909’da tekerrür Selanik’e döndü. Bir yandan askeri görevini yerine getirirken diğer yandan da askeri eğitim mevzuları üzerinde çeviri yapıtlar hazırlamaya devam etti.
Selanik’teki görevine devam ederken Eylül 1910’da askeri yönetimi incelemek için Fransa’ya gönderildi. Burada Fransız Ordusu ve komutanlarını yakından tanıma kaderi oldu. Selanik’e döndükten sonra Mart 1911’de Arnavutluk’ta çıkan isyanı bastırmak için tertip edilen operasyonda Mahmut Şevket Paşa’nın yanında yer aldı. Askerliğe olan sevgisini eksiltmek ve hevesini kırmak için evvel 3. Ordu Karargâh’ındaki görevinden alınarak 5. Kolordu Karargâh’ında, ardından 38. Piyade Alayı’nda görevlendirildi. Fakat Mustafa Kemal bu görevlerinde de büyük zaferler elde ederek yine kumandanlarının ve dostlarının sevgisini kazanmayı muvaffak oldu. Selanik’teki askeri birliklerde bulunan askerler gittikçe onun çevresinde bir araya gelmeye başladı ve bu gidişat 3. Ordu Müfettişliği’nin dikkatini çekti. Bunun neticesinde Selanik’teki görevinden de ayırarak 27 Eylül 1911’de İstanbul’daki Genelkurmay Başkanlığı’na soydular. Mustafa Kemal buradaki görevinin ardından cephelerde savaşmaya başladı.
Trablusgarp Savaşı
İtalya’nın Osmanlı’ya, Trablusgarp bölgesini özensiz vazgeçmekle yargılayıp emir vermesinin ardından Osmanlı Devleti meseleyi diplomatik yollarla çözmek istedi. Fakat İtalya 29 Eylül 1911’de fiili bir savaş başlattı. İtalya, İngiltere ve Fransa’nın da desteğini arda alarak Derne, Tobruk, Homs ve Bingazi’yi işgal etti. Osmanlı Devleti bu işgaller karşısında, İngilizlerin Mısır’ı işgal etmesi ve denizde de güçlü bir donanma olmaması sebebiyle çaresiz kaldı. Bu çaresizlik karşısında aralarında Mustafa Kemal’in de olduğu bir grup genç subay gönüllü olarak Trablusgarp’a gitme kararı aldı. Mustafa Kemal, gazeteci kılığında Trablusgarp’a girdi. Genç subaylar yerli aşiretleri teşkilatlandırarak İtalyanlara karşı teşkilatlanma oluşturdular. Bu teşkilatlanma sayesinde İtalyan askerleri ordu ve donanma bakımından üstün olmalarına karşın Trablusgarp kıyılarından içeri giremediler. Bu başarı aynı zamanda Mustafa Kemal’in ilk savaş deneyimi de oldu. İlk savaş deneyiminde elde ettiği bu başarı, Milli Gayret’de en gelişmiş orduları bile yeneceğinin bir habercisi oldu. Ayrıca Trablusgarp Savaşı, Mustafa Kemal’in millet arasında tanınmasının da başlangıcıydı.
Ekim 1912’de başlayan Balkan Savaşı sırasında Mustafa Kemal İstanbul’a geldi. 21 Kasım 1912’de Bahr-i Sefîd Boğazı Kuvay-ı Mürettebesi Komutanlığı Operasyon Şubesi Müdürlüğü’ne atandı. Bir müddet sonra Bolayır Kolordusu Kurmay Başkanlığı görevine getirildi. Bu görevi sırasında Edirne ve Dimetoka’nın düşman işgalinden kurtarılması için büyük hizmetlerde bulundu. Balkan Savaşı bittikten sonra 27 Ekim 1913’te Sofya Ataşemiliterliği‘ne atandı. Sofya Ataşemiliterliği yaptığı sırada 1 Mart 1914’te yarbaylığa terfi etti.
Çanakkale Savaşı
Mustafa Kemal’i askeri yaşantısında Milli Gayret’de önderliğe kadar götüren en önemli hadiselerden bir tanesi de Çanakkale Savaşı idi. 1 Ağustos 1914’te Almanya’nın Rusya’ya karşı savaş ilan etmesiyle I. Dünya Savaşı başladı. Mustafa Kemal’e göre bu savaşa katılmak gerekli olmadığı sürece Osmanlı Devleti katılmamalıydı. Fakat 29 Ekim 1914’te Osmanlı Devleti de bazı siyasal nedenlerden dolayı savaşa katılmak zorunda kaldı. Mustafa Kemal, 20 Ocak 1915’te Tekirdağ’da oluşturulan 19. Tümen Komutanlığı’na tayin edildi. Mustafa Kemal’in komutanlığındaki tümen, 25 Şubat 1915’te Tekirdağ’dan Eceabat’a gönderildi. Mustafa Kemal Eceabat’ta 19. Tümen ile birlikte 9. Tümen’e de emir vererek Maydos Eceabat Mıntıkası Kumandanı olarak görev yaptı.
Çanakkale Boğazı’nı geçmeye çalışan İngiliz ve Fransız donanması zafersiz olunca karadan çıkartma yapmaya karar verdiler. Gelibolu Yarımada’dene çıkartma yapan düşman birliklerini, Mustafa Kemal’in komutasındaki tümen Arıburnu’nda ve Conkbayırı’nda durdurdu. Bu başarı üzerine Mustafa Kemal’in rütbesi albaylığa yükseltildi. Fakat düşman birlikleri yenilgi karşısında durmadı ve Arıburnu’nda ikinci taarruz işlemine başladılar. Bu işlemde de zafersiz oldular. Mustafa Kemal 10 Ağustos’ta Anafartalar Galibiyeti’ni ve 17 Ağustos’ta Kireçtepe Galibiyeti’ni kazandı. Bu başarılari 21 Ağustos’taki İkinci Anafartalar Galibiyeti takip etti.
Mustafa Kemal, Conkbayırı’nda taarruz için hazırlanan askerlerine söylediği “Ben size taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz can verinceye kadar geçecek zaman içinde yerimizi başka güçler ve başka kumandanlar alabilir.” sözleriyle askerlik mesleğine ve vatanına olan sevgisini bir kere daha göstermişti. Arıburnu, Anafartalar ve Conkbayırı’nda elde ettiği başarılar onun iyi bir lider ve komutan olmasının yanı gizeme ne kadar cesaret sahibi bir insan olduğunu da gösteriyordu. Mustafa Kemal’in Çanakkale Cephesi’nde gösterdiği liderlik örneği, onun Türk toplumu tarafından da tanınıp Milli Gayret’de lider olarak kabul görmesinde etkili olmuştur.
Kafkas Cephesi
Çanakkale Savaşı’ndan sonra Edirne’deki 16. Kolordu Komutanlığı’na ceddilen Mustafa Kemal, komuta ettiği kolordunun Kafkas Cephesi’nde görevlendirilmesiyle Diyarbakır’a gitti. Bitlis ve Muş’u işgal eden Rus askerlerine karşı savaşarak onları geri püskürttü. Böylelikle Bitlis ve Muş’un da düşman işgalinden kurtulmasını sağladı. Rus ordusunda bulunan Ermeni güçlerin yaptığı işkencelerden dolayı Diyarbakır’a göç eden Bitlis ve Muş ulusu da bir nebze gevşedi. Mustafa Kemal’in bu galibiyeti Diyarbakır’da çok büyük bir sevinçle karşılandı. Kafkas Cephesi’ndeki zaferlerinin ardından 7. Ordu Komutanı olarak atandı fakat Alman Generali Falkenhayn ile yaşadığı askeri problemlerden dolayı bu görevinden de dağılarak İstanbul’a döndü. Vahdettin ile Almanya’da cephelerde incelemeler yaptı. Bu seyahat sırasında savaşın genel gidişi hakkında bilgi edinmiş, gelecekte padişah olacak olan Vahdettin’i daha yakından tanıma fırsatı bulmuş ve Alman Generalleri ile de tanışmıştır. Bu geziden sonra Mustafa Kemal 7. Ordu Komutanlığı’na tekerrür atandı ve Suriye’ye gitti.
Suriye Cephesi
Mustafa Kemal’in Suriye’de ordusunu her türlü vaziyete karşı hazırladıktan 18 gün sonra İngiliz birlikleri hücuma geçti. Osmanlı ordusu bu taarruz karşısında yaşanacak bir mağlubiyeti engelleyebilmenin yollarını arıyordu. Taarruzdan evvel Mustafa Kemal, Yıldırım Orduları Grup Komutanı Liman Von Sanders’i uyardı fakat görüşleri ciddiye alınmadığı için haklı çıkmış oldu. 8. Ordu bu taarruzda büyük bir yenilgi aldı. Mustafa Kemal bu yenilgi üzerine Riyak bölgesindeki dağınık güçleri emrine alarak harekete geçti. 23 Ekim’den itibaren başlayan düşman işgaline karşı Halep’te bir korunma hattı oluşturdu. Mustafa Kemal’in düşüncesine göre bu hat, Türk ordusunun en başta gözetmesi ve kurtarması gereken hattı. Burada düşman durduruldu ve Türk ordusu hattın gerisine çekilmeme mevzusunda direndi. Mustafa Kemal, yaşanan tüm negatifliklere karşın komuta ettiği birlikleri kurtardı. Biten savaşın ardından Mustafa Kemal Paşa, 31 Ekim 1918’de Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı’na getirildi. Yıldırım Orduları kaldırıldıktan sonra 13 Kasım 1918’de İstanbul’da Harbiye Gözaltıi’nde göreve başladı.
Kurtuluş Savaşı
Mondros Uyuşması’ndan sonra uyuşmayı imzalayan ülkeler şartlara uygun davranmadı. İtilaf Devletleri donanmaları İstanbul’da ve diğer illerde işgal hareketlerine başladı. Adana’yı Fransızlar, Urfa ile Maraş’ı İngilizler, Antalya ile Konya’yı İtalyanlar işgal etti. İtilaf Devletlerinin birliğiyle Yunan Ordusu da 15 Mayıs 1919’da İzmir’e çıkartma yaptı. Tüm bu hareketlerin üzerine Mustafa Kemal, 16 Mayıs 1919’da Bandırma isimli tekneyle İstanbul’dan dağılarak Anadolu’ya gitmeye karar verdi. 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayakbastı. Bu tarih, Türk Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcı sayıldı.
Mustafa Kemal Samsun’dan hareket ederek Erzurum ve Sivas’ta kurultaylar tertip ederek milli maksatlari ilan etti. İstanbul’un da işgal edilmesiyle, Mustafa Kemal 23 Nisan 1920’de Büyük Millet Meclisi’ni kurarak yeni bir hükümet oluşturdu. Bunu fırsat olarak kullanan Yunan Ordusu da Bursa ve Eskişehir’e doğru harekete geçti. Fakat 10 Ocak 1921’de Türk ordusu tarafından büyük bir yenilgiye uğradılar. 10 Temmuz 1921’de ise Sakarya’ya bir cephe hücumu başladı. 23 Ağustos ile 13 Eylül tarihine kadar süren savaş neticeyi Yunan güçleri geri çekildi. Bu savaş sonrasında Büyük Millet Meclis’i tarafından Mustafa Kemal’e “Gazi” ve “Mareşal” unvanları verildi.
Düşman birliklerini ülkeden temizlemekte kararlı olan Gazi Mustafa Kemal, 26 Ağustos 1922 tarihinde askerlerine taarruz emri verdi. 30 Ağustos 1922’de düşman birlikleri Dumlupınar’da esir alındı. 9 Eylül 1922’de Mustafa Kemal’in “Ordular! İlk hedefiniz Akdenizdir, ileri!” lafıyla Türk ordusu İzmir’e doğru ilerledi. Düşman güçlerini İzmir yakınlarında denize döktüler.
Fantastik bir askeri dahiye sahip olan Mustafa Kemal komutasındaki Türk ordusu, yurdu işgal eden düşman güçlerine karşı bir İstiklal mücadelesi verdiler ve netice olarak tam cephelerde büyük bir başarı kazandılar. Bu galibiyetin kazanılmasında Gazi Mustafa Kemal ve silah dostlarının çok büyük etkisi vardı. Tüm bu savaşlardan ve askeri görevlerden sonra Mustafa Kemal askerlik mesleğine veda etti. Yeni, sağlam ve medeni bir ülke kurabilmek için çalışmalara başladı.